بیشتر والدین می دانند که بازی با فرزندشان اثری سحرآمیز بر رابطه والدین و فرزندان دارد. اما چرا با این حال پای عمل که می رسد، آن ها از بازی با فرزندان خود فرار می کنند؟ یکی از بهانه های شایع این است که بازی هایی که به صورت معمول به ذهن والدین می رسد، تنها در چند گزینه محدود است؛ در حدی که در برخی موارد آن گزینه ها دیگر چه برای کودکان و چه برای والدین، جذاب نیست. اما چه طور می توانیم بازی های جذاب متنوع و البته مناسب برای فرزندانمان طراحی کنیم که هم آن ها از آن لذت ببرند و هم ما تمایل بیشتری برای بازی داشته باشیم؟!
به توانایی کودک تان توجه کنید
شاید مهم ترین نکته ای که لازم است والدین پیش از انجام هر بازی از خود بپرسند، این باشد که آیا این بازی متناسب با توانایی های فرزند من است؟ برای این که در این مسیر گام های درستی برداریم، لازم است با ویژگی های بچه ها در هر سنی آشنا باشیم. به عنوان مثال بدانیم که غالب بچه ها در حدود 13 تا 15 ماهگی راه می افتند، حدود دو سالگی می توانند بدوند، در حدود سه سالگی می توانند هدفمند توپ را شوت کنند و یا به صورت معمول در حدود چهار سالگی می توانند لی لی بروند.البته توانایی هایی که لازم است آن ها را مدنظر داشته باشید، محدود به حرکت عضلات بزرگ بدن نیست؛ به عنوان مثال بیشتر بچه ها، در حدود دو سالگی می توانند مداد در دست بگیرند و خط بکشند و یا در حدود سه سالگی می توانند کار با قیچی را آغاز کنند، هر چند هنوز برای تسلط بر آن نیازمند تمرین زیاد خواهند بود.
از چهار سالگی به بعد بچه ها توانایی پرتاب توپ از بالای سر را دارند و در حدود پنج سالگی به بعد توانایی گرفتن توپ با دو دست، و نه دو ساعد، را پیدا می کنند.اما برای طراحی بازی برای بچه ها علاوه بر توانایی های فیزیکی، لازم است به رشد اجتماعی آن ها هم توجه کنید؛ به عنوان مثال از سه سالگی به بعد می توان انتظار بازی گروهی از بچه ها داشت، تا پیش از آن هر چند ممکن است بچه ها در کنار همسالان خود مشغول بازی شوند، اما در واقع هر کدام دارند به صورت موازی بازی شخصی خود را انجام می دهند.
از سه سالگی به بعد بازی گروهی می تواند معنا پیدا کند. از سویی تا پیش از سه سالگی انتظار به اشتراک گذاشتن اسباب بازی را نمی توان چندان از آن ها داشت آرام آرام بچه ها یاد می گیرند به صورت اشتراکی از اسباب بازی ها استفاده کنند.علاوه بر این موارد، اگر اطلاعاتی نیز در رابطه با رشد زبانی و شناختی فرزند خود داشته باشید که عالی خواهد بود. چرا که هر چه اطلاعات جزئی تری داشته باشید احتمال این که از او انتظار بالاتر از سنش داشته باشید، کاهش پیدا می کند و از سویی فعالیت هایی که برای او طراحی می کنید هم بیش از حد ساده نخواهند بود.
ابعاد مختلف رشد را فراموش نکنید!
امروزه بسیاری از والدین تحت تاثیر تبلیغات فراوان به دنبال بازی هایی هستند که ابعاد آموزشی مشخصی داشته باشد؛ به عنوان مثال فرزندشان با دنیای حیوانات آشنا شود حروف الفبا را بیاموزد با اصطلاحات انگلیسی آشنا شود و ... هر چند پیدا کردن چنین مهارت هایی بد نیست اما توجه داشته باشید که اگر قرار باشد در حین بازی، تنها بر تقویت توانایی های شناختی او متمرکز باشید، به احتمال زیاد سایر بخش ها فراموش خواهد شد و در واقع رشد فرزند شما ممکن است شکلی ناهماهنگ پیدا کند. بچه ها قرار است در ابعادی مانند توانایی های حرکتی (عضلات بزرگ و عضلات کوچک) توانایی زبانی، ریاضی، زیبایی شناسی، موسیقی، مدیریت، هیجانی، تقویت روابط عاطفی، مهارت های اجتماعی، تقویت حافظه، تقویت حس چشایی و بویایی، مسئولیت پذیری و ... هم رشد داشته باشند. با توجه به تنوع این ابعاد، شما می توانید فعالیت های متنوعی را برای فرزندتان در نظر بگیرید.البته همیشه به یاد داشته باشید که صرف بازی کردن، برای بچه ها آموزنده است. به ویژه زمانی که آن ها کاری را با علاقه انجام می دهند پس فراتر از همه اهداف به دنبال این باشید که فعالیتی لذت بخش برای فرزندتان و البته خودتان ترتیب دهید.
امکانات خود را درست ارزیابی کنید!
بسیاری از ما امکانات خودمان را فراموش می کنیم و یا توجهی به آن نداریم. زمانی هم که صحبت از امکانات لازم برای بازی می شود تصور می کنیم زمانی که در حال زندگی در آپارتمانی کوچک هستیم، شرایط لازم و حتی حداقلی را برای برنامه ریزی فعالیت های متنوع برای فرزندمان نداریم. اما کافی است گاهی با کمی دقت به اطراف خود نگاه کنیم در همین آپارتمان کوچک هم امکانات فوق العاده ای برای بازی پیدا می شود. به عنوان مثال یک بالکن آفتاب گیر کوچک که می توان گلدانی داخل آن قرار داد و باغبانی کرد ، راهرویی باریک که زدن پرده پارچه ای و دو نیمه کردن آن کاری ندارد و البته می توان بعد از آن از پشت پرده، نمایش سایه اجرا کرد. علاوه بر چنین مواردی شاید ته کابینت کمی لپه مانده داشته باشید که چون حشره زده به خوردن آن تمایلی ندارید، اما به این که با آن ها می توان کار دستی درست کرد، توجهی ندارید و یا ممکن است مجلات قدیمی داشته باشید که ترجیح بدهید آن ها را دور بریزید، بی خبر از این که تصاویر آن ها برای برش زدن عالی است و یا ممکن است شما مقداری لباس کهنه داشته باشید که تمایلی به پوشیدنشان ندارید با این لباس ها هم می توان فعالیت های بسیار زیادی طراحی کرد. به عنوان مثال مسابقه پوشیدن لباس در کوتاه ترین مدت، اجرای نمایش، نقاشی روی لباس و ایجاد طرح های جدید، دوختن لباس برای عروسک، درست کردن توپ پارچه ای با کمک خرده پارچه ها و البته بریدن پارچه و ساخت کلاژپارچه ای.این روزها در بیشتر خانه ها وسایل الکترونیکی مانند رایانه، تبلت، گوشی هوشمند و ... پیدا می شود؛ در زمان فهرست کردن امکانات این بخش را هم حتما در نظر داشته باشید؛ چرا که با این کار هم علایق فرزند خود را به رسمیت شناخته اید، هم با دنیای او آشنا شده اید و هم می توانید به نوعی بر استفاده بیش از اندازه از این بازی ها نظارت و کنترل بهتری داشته باشید.
در ارزیابی امکانات خود را از قلم نیندازید!
اما علاوه بر قابلیت های خانه، قابلیت های خود را نیز دست کم نگیرید، به عنوان مثال ممکن است شما ذوق آواز خواندن داشته باشید و یا این که علاقه زیادی به درست کردن کیک داشته باشید و البته دستور پخت کیک های ساده زیادی را هم بلد باشید. علاوه بر قابلیت های خود گاهی نقاط ضعف ما نیز می تواند انگیزه لازم برای آغاز فعالیت هایی جذاب با فرزندمان را در ما ایجاد کند؛ به عنوان مثال زمانی که از اضافه وزن رنج می بریم، داشتن برنامه برای فعالیتی فیزیکی و یا پارک رفتن می تواند هم برای فرزند ما جذاب باشد و هم فواید قابل توجهی برای شخص ما به دنبال داشته باشد.
در همین باره
چند نکته برای طراحی بازی
بعد از شناسایی توانایی های فرزند خود،امکانات و قابلیت های در دسترس و البته علایق خود و فرزندتان و در نظر گرفتن ابعاد مختلف رشدی فرزندتان، نوبت به طراحی بازی می رسد اما از کجا می توانیم ایده هایی برای طرح بازی های جدید پیدا کنیم؟ در این زمینه شاید بد نباشد که کمی به مرور خاطرات خود بپردازید. به عنوان مثال زمانی که شما هم سن فرزندتان بودید چه بازی هایی می کردید. علاوه بر این ، این روزها می توانید از کتاب ها، مجلات و یا اینترنت ایده هایی جدید برای بازی پیدا کنید. گاهی نیز فعالیت های فرزند ما در مهد کودک و یا مدرسه می تواند به ما در طراحی فعالیت های مناسب کمک کند. در کنار آن برنامه های کودک تلویزیون نیز می تواند منبع به نسبت مناسبی باشد. اما اگر می خواهید بازی های به واقع جدیدی طراحی کنید، بهترین راه این است که ذهن خود را آزاد کنید و البته ذهن خلاق فرزندتان را نیز دست کم نگیرید.اما نکته دیگر در رابطه با طراحی بازی ها، شاید بد نباشد که گاهی بازی را وارد دنیای مسئولیت های خود و فرزندتان کنید. به عنوان مثال بچه های کوچک علاقه خاصی به تقلید از کار بزرگ ترها دارند، نظافت خانه با همراهی فرزندتان در حالی که او هم دستمالی به دست دارد، می تواند هم برای او جالب باشد و هم این که شما به کارتان خواهید رسید، اما واقعیت این است که جذابیت هیچ کدام از امور خانه برای بچه ها مانند آشپزی نیست.
و نکته آخر این که در زمان اجرای بازی هم اگر نظم برای زمان بازی ها در نظر بگیرید، کارتان ساده تر می شود و به قول معروف کم نمی آورید. به عنوان مثال صبح بازی های فیزیکی، بعد از ناهار کاردستی و فعالیت های هنری، روزهای فرد مسابقه و فعالیت های ورزشی و یا شب جمعه بازی های رایانه ای و... اگر برنامه بازی ها را در جایی بنویسید بعد از چند هفته متوجه خواهید شد که به عنوان مثال داشتن بازی مشترک برای سه روز در هفته بسیار آسان تر از آن چیزی است که در ابتدا تصور می کردید.
سپیده دانایی
