انضباط یعنی حذف رفتار غلط از طریق آموزش. به این ترتیب انضباط صرفا تنبیه نیست و هدف غائی آن آموزش خویشتنداری به کودک است. تنبیه طاقت فرسای کودک به منظور کنترل رفتار او فرایند یادگیری را مختل کرده و در قبال تکیه برکنترل خارجی بهای گزافی رامی پردازد که همانا تکوین نیافتن خویشتنداری است. روشهای شایع و موثر در کنترل رفتار نامطلوب کودکان عبارتند ازسرزنش؛ تنبیه بدنی وتهدید کردن ؛که آثار جانبی زیانبار بالقوه ای براحساس امنیت و اعتمادبه نفس کودکان دارند. هر چه از سرزنش بیشتر استفاده شود اثربخشی آن بیشتر تقلیل می یابد. نبایداجازه داد که دامنه سرزنش از ابراز ناخشنودی درباره یک میل خاص کودک تجاوز کرده وبه عبارات تحقیرآمیزی برسد که کودک ممکنست آنرابه منزله فقدان علاقه به خودتلقی کند. سرزنش ممکنست تا سطح بدرفتاری روانی افزایش یابد.
برای مشاهده به ادامه مطلب ... مراجعه نمایید.
تاثیر تنبیه بدنی خفیف وت کراری نیزبتدریج کم شده و والدین را وسوسه می کند تا تنبیه جسمی را شدیدتر کنند و به این ترتیب خطربدرفتاری باکودک را افزایش می دهد. شاید قویترین و از نظر روانشناسی ؛زیانبارترین راه کنترل کودک آن است که والدین تهدید کنندکه کودک را رها یا از او صرف نظر می کنند.کودکان در هرسنی ممکنست تا مدتها پس ازتهدید در ترس و اضطراب باشند که مبادا والدین را ازدست بدهند. یکی از روشهای رایج دیگر عبارتست از تقویت مثبت رفتار پسندیده که وسیله ای کارآمد برای شکل دادن به رفتارکودک است؛ بویژه اگرتقویت مثبت بلافاصله پس از رفتار پسندیده صورت گیرد. این روش؛ خویشتنداری و اعتماد به نفس را تقویت می کند.
تربیت فرزند شامل برقراری توازنی پویا بین محدود کردن ازیک سو و دادن آزادی ابراز وجود و امکان کاوشگری و تشویق آنها ازسوی دیگراست. کودکانی که رفتار غیر قابل کنترل دارند هنگامی که برای رفتارهایشان محدودیتهای روشنی تعیین وبرآنها تاکید می شوداصلاح شوند.به طور کلی با اعمال محدودیتهای روشن ؛کودک احساس راحتی وامنیت بیشتری می کند. به هرحال والدین باید درمورد زمان ومکان اعمال محدودیت با یکدیگر توافق داشته وسپس باتوجه به قدرت شناخت کودک؛محدودیت وپیامد شکستن آن را بوضوح به وی نشان دهند.تاکید بر اجرای محدودیت بایدثابت ومحکم باشد. یادگیری تعداد زیادی ازحدومرزهای رفتاری برای کودک دشواربوده و ممکنست مانع رشد طبیعی خودمختاری درکودک شود لذا حد و مرزهاباید منطقی وباتوجه به سن و مزاج کودک و سطح رشد و نمو تعیین شوند.
خاموش شدن نیزروشی منظم برای حذف یک رفتار آزاردهنده ونسبتا بی ضرر بانادیده گرفتن آن است.برای انجام این شیوه ابتدا باید دفعات عادی بروز رفتارثبت شود تادرک واقع گرایانه ای ازابعاد مشکل وارزیابی میزان پیشرفت درحذف آن بدست آید .بایدبه جای رفتارنادرست ؛رفتارمثبت وپسندیده ای که والدین بتوانند آنرا تقویت کنند به کودک یاد داد. والدین باید بدانندکه رفتار ناپسند قبلی ؛ پیش ازآنکه کاهش یابد؛ممکنست تاهفته ها دفعات وشدت آن افزایش داشته باشد. روش محروم کردن نیز یکی ازروشهای بسیار مفید دیگر برای تغییر رفتارهای نامناسبی که نمی توان آنها را نادیده گرفت می باشد. این روش شامل یک دوره کوتاه انزواست که سبب قطع رفتار می شود. انجام این روش در ابتدا مستلزم تلاش قابل توجهی از سوی والدین است. روشهای ساده انزوا از قبیل ایستانیدن کودک در گوشه اتاق یا فرستادن او به اتاق خودش ممکن است مؤثر باشند.
اگراین روشها مؤثر نباشند؛ روش سیستماتیک تری را باید به کارگرفت .مثلا یکی از برنامه های درمانی بسیارمؤثر در روش محروم کردن آن است که هنگام وقوع رفتارمورد نظربازی کودک راقطع واوراوادارکنیم که درمحل منزوی ملالت باری برای مدت کوتاهی بنشیند.این پیامد اجتناب ناپذیروناخوشایند رفتار نامطلوب موجب می شود که کودک یاد بگیرد ازاین رفتار اجتناب کند. اگر شیوه محروم کردن باتوجه به حقیقت امروبدون ابرازخشم توسط والد انجام شود؛ وسیله آموزشی پرقدرتی است که احتمال آثار جانبی آن کمتر از سایر روشهای انضباطی است.
کودک سرا دات کام
مرکز آموزشی نیایش قوچان
